Dementia a hiamoe

Anter

• Nā Heluhelu Dementia Pono
• No ke aha e hāʻule ai ka kaohi iho iā Dementia

Ua ʻike paha ʻoe, e like me kaʻu, i nā hōʻike hou i ka nūhou e pili ana i ka hoʻonui nui ʻana o ka nui o ka pepehi kanaka mai ka hopena o nā 1990. Ua hoʻonui ka nui ma mua o 25% ma waena o 1999 a me 2016 me ka hoʻonui ʻia ma 49 o 50 mau mokuʻāina. Manaʻo wau ʻo kekahi o nā kumu i hoʻokumu ʻia i kēia hoʻonui ʻana e pili ana i ka hoʻonui ʻana i ka materialism a me ka ʻole o ka manaʻo i ʻike nui ʻia i ko mākou kaiāulu. ʻOiai ke kumu, hiki i ka make kāne ke paʻakikī loa e wānana ma ka ʻaoʻao o nā ʻoihana ola noʻonoʻo a e luku ana i ka ʻohana pili a me nā hoaaloha i lilo aku kahi mea aloha iā lākou iho. ʻO koʻu ʻike ia e pili ana ka psychotherapy i ke kōkua ʻana i kēia mau lālā o ka ʻohana a me nā hoaaloha kekahi o nā hana nui loa a ka mea hoʻoponopono e hana ai. ʻOiai e noʻonoʻo ana i kēia, ua hoʻomanaʻo wau i ke ola kino make o Robin Williams. Ua hakakā ʻo ia me ke kaumaha a me ke aʻo ʻana ua loaʻa iā ia nā pae mua o ka dementia ua nui loa i koho ʻo ia e lawe i kona ola iho. No kona ʻohana a me nā mea pā he mea weliweli loa kēia hanana.

ʻO ka loaʻa ʻana o kahi hōʻailona o ka ʻino o ka noʻonoʻo a me ke dementia hiki ke luku ʻia i nā mea maʻi a me nā lālā o ko lākou ʻohana. ʻIke ʻia ka hōʻino hemahema ʻino i ka wā e ʻelemakule ai ka poʻe a loaʻa i nā pilikia ʻike pinepine pinepine ma mua o ka poʻe i ʻike ʻia o ka makahiki like. Aia pū me nā pilikia e like me ka poina pinepine ʻana i ka ʻike hou i aʻo ʻia, ka hoʻopoina ʻana i nā hanana nui e like me nā koho a nā kauka, ke kaumaha loa e ka hoʻoholo ʻana, a me ka maikaʻi ʻole o ka hoʻokolokolo. Kūpono kēia mau hoʻololi i kahakaha ʻia e nā hoaaloha a me ʻohana. Hiki i ka hoʻohaʻahaʻa noʻonoʻo ke lilo i mea mua i ka maʻi o Alzheimer a ʻano pinepine paha ma muli o ke ʻano o nā loli i ka lolo i ka ulu ʻana o ka dementia.

ʻO ka hoʻohaʻahaʻa noʻonoʻo ʻole kahi kūlana waena o ka hana ʻole o ka naʻau ma waena o nā mea i ʻike ʻia i ka ʻelemakule maʻamau a me ka dementia maoli (Petersen, R. C., 2011). ʻO ka maʻamau, hoʻoliʻiliʻi ka hoʻomanaʻo me ka makahiki, ʻaʻole naʻe i ke kekelē e hōʻino ia i ka hiki maʻamau ke hana. ʻO kahi liʻiliʻi loa o ka poʻe, ma kahi o hoʻokahi ma 100, hiki paha iā lākou ke hele i ke ola me ka ʻole o ka noʻonoʻo e hoʻoliʻiliʻi. ʻOi aku ka pōmaikaʻi o ke koena o mākou. ʻIke ʻia ka hoʻohaʻahaʻa noʻonoʻo ʻoluʻolu ke ʻoi aku ka nui o ka hoʻohaʻahaʻa manaʻo ma mua o ka mea e manaʻo ʻia ma ke kumu o ka ʻelemakule wale nō. Ma waena o nā poʻe ma luna o 65 mau makahiki ma waena o 10% a me 20% hālāwai me nā pae hoʻohālikelike no ka hōʻino haʻahaʻa ʻike haʻahaʻa. Minamina, ua hōʻike nā noiʻi i ka hapanui o ka poʻe me ka hōʻino ʻole o ka noʻonoʻo haʻahaʻa e hoʻonui i ka makaʻu no ka hoʻomohala ʻana i ka dementia. No ka poʻe me ka nawaliwali ʻike haʻahaʻa, nā hana e like me ka uku ʻana i nā bila a me ka hele ʻana i kahi kūʻai lilo i mea paʻakikī. Ua hoʻomaopopo pinepine wau i ka pilikia nui o ka hōʻino ʻia o kēia ʻike i nā mea maʻi.

ʻO kahi loiloi moʻokalaleo i alakaʻi ʻia e Da Silva (2015) ʻike ʻia he mau haunaele hiamoe pinepine i ka dementia a wānana i ka emi o ka noʻonoʻo i ka poʻe ʻelemākule me ka dementia. Hiki paha i ka hoʻomaopopo ʻana a me ka mālama ʻana i nā maʻi o ka hiamoe i loko o kēlā me kēia kanaka me ka hoʻohaʻahaʻa noʻonoʻo ʻole a me ka dementia ke kōkua i ka mālama ʻana i ka ʻike, a me ka nānā ʻana i nā haunaele hiamoe o nā mea maʻi me ka hoʻohaʻahaʻa noʻonoʻo ʻole e kōkua ai e ʻike i nā ʻōuli mua o ka dementia. Hoʻomaopopo ʻo Cassidy-Eagle & Siebern (2017) kokoke 40% o ka poʻe ma kahi o 65 mau makahiki i hōʻike i kekahi ʻano o ka hiamoe hiamoe a me 70% o nā mea i piha i ka 65 mau makahiki i loaʻa i ʻehā a ʻoi mau maʻi co-morbid. I ka wā e ʻelemakule ana ka poʻe, e lilo ka hiamoe i ʻāpana hou a hāʻule ka hiamoe hohonu. Ke ulu a makua nei lākou, lilo ka poʻe i mea hana ʻole a emi iho ke olakino, a ʻo ia ka mea e hoʻonui ai i nā pilikia e like me ka hiamoe ʻole. Hana pinepine ʻia kēia mau hoʻololi a ʻoi loa i loko o kēlā me kēia kanaka me ka nāwaliwali o ka noʻonoʻo haʻahaʻa. ʻO ka hoʻolōʻihi ʻana i ka manawa hou i ka moena ala a me ka lōʻihi o ka hiamoe ʻana e pili ana me ka hoʻonui ʻana i ka makaʻu o ka naʻau noʻonoʻo ʻole a dementia paha i nā ʻelemākule.

ʻO ka mea pōmaikaʻi, ua ʻike ʻia ka maikaʻi o ka hoʻomeamea behavioral therapy i ka mālama ʻana i ka hiamoe o nā poʻe kūpuna e like me nā ʻōpio. ʻIke ka hapa nui o nā poʻe ʻelemakule i ka hoʻomaʻamaʻa behavioral cognitive ma mua o ka lāʻau lapaʻau, ma kahi ʻāpana, no ka mea ʻaʻohe ona ʻaoʻao e pili ana i ka mālama lāʻau ʻana o ka hiamoe. Ua hoʻohana ʻo Cassidy-Eagle & Siebern (2017) i kahi hana i ka naʻau i hāʻawi ʻia e kahi psychologist i 28 mau mākua me ka makahiki 89.36 makahiki, i kū i nā pae no ka hiamoe ʻelua a me ka hōʻino noʻonoʻo haʻahaʻa. ʻO kēia hana lapaʻau i hopena i ka maikaʻi o ka hiamoe a hoʻomaikaʻi i nā ana o ka hana ʻana e like me ka hoʻolālā a me ka hoʻomanaʻo. Hōʻike kēia i ke kōkua behavioral therapy i lilo i kōkua kōkua no nā mea maʻi e ʻeha ana me ka nāwaliwali o ka noʻonoʻo haʻahaʻa. Pono e noiʻi hou e ʻimi piha i nā pono kūpono o ka cognitive therapy no ka hiamoe ʻole i kēia mau maʻi.

ʻO nā ʻano nui o ke dementia ʻo ka maʻi ʻo Alzheimer, ka maʻi ʻo Parkinson me ka dementia, ka maʻi dementia me nā kino Lewy, ka maʻi dementia, ka maʻi ʻo Huntington, ka maʻi ʻo Creutzfeldt-Jakob, a me ka dementia frontotemporal.Hoʻomaopopo ka hapanui o ka poʻe i ka maʻi o Alzheimer a me ka maʻi ʻo Parkinson me ka dementia. ʻO ka ʻoiaʻiʻo, ʻo ka maʻi ʻo Alzheimer ke kumu nui o ka dementia i ka wā ʻelemakule. Kaulana ka maʻi o Parkinson a pili pinepine ʻia me ka dementia. Ma kahi o 80% o nā maʻi o Parkinson e hoʻomohala i kekahi kekelē o ke dementia i loko o ʻewalu mau makahiki. Ma waena o 40% a me 60% o nā maʻi me ka dementia e hoʻopili ʻia e ka hiamoe ʻole. ʻO ka hiamoe kekahi o nā pilikia hiamoe e hiki ke hoʻopilikia i ke ola a me ka mālama ʻana i nā maʻi me ka dementia. ʻIke ʻia nō hoʻi ka hoʻonui ʻana i ka haunaele hiamoe, a me nā loli EEG i hiki ke ʻike ʻia ma ka polysomnography, e hoʻonui pū me ka holomua o ka dementia.

ʻO ka maʻi ʻo Alzheimer kahi maʻi neurodegenerative me ka holomua o ka hoʻomanaʻo a me ka hana noʻonoʻo i ka manawa. Hiki i ka 25% o nā mea maʻi me ka ʻoluʻolu a kaulike paha ʻo Alzheimer a me 50% me ka maʻi kaulike a koʻikoʻi i loaʻa i kahi maʻi hiamoe diagnosable. Hoʻopili kēia i ka hiamoe ʻole a me ka hiamoe nui o ke ao. Maliʻa paha ʻo ka pilikia loa o kēia mau pilikia pili i ka hiamoe ʻo ia ka hanana pili o ka circadian o ka "napoʻo ʻana o ka lā", kahi e hoʻomaka ai nā mea maʻi i nā hola o ke ahiahi e loaʻa kahi kūlana delirium me ka huikau, ka hopohopo, ka hoʻonāukiuki, a me ka hana kolohe me ka hiki no auwana hele aku mai ka home. ʻOiaʻiʻo, ʻo ka paʻakikī hiamoe i loko o kēia mau maʻi he mea kōkua nui i ka hoʻokumu mua ʻana, a ʻo ka ʻauana hele pinepine ʻana e hopena i ka pono no kēia mau maʻi e noho ma nā anakuhi laka.

ʻO ka maʻi o Parkinson me ka dementia e pili pū me nā pilikia hiamoe nui e pili ana i nā moemoeā e pili ana paha i nā hiamoe hiamoe e kū nei i ka wā o ke ala ʻana. Hiki ke paʻakikī loa kēia mau pilikia no nā mea maʻi, ko lākou mau ʻohana, a me nā mea mālama iā lākou.

ʻO nā pilikia o ka hiamoe mua a nā mea maʻi me nā ʻano dementia āpau e hiamoe ʻole ai, hiamoe nui i ke ao, hoʻololi i nā ritima circadian, a me ka neʻe nui i ka pō e like me ke kīkē wāwae, hana i nā moeʻuhane, a me ka ʻauana. ʻO kahi hana mua e kōkua ai e mālama i kēia mau pilikia no kā lākou kauka e hoʻomaopopo ai i ka hiamoe hou a i ʻole nā ​​maʻi olakino i hiki ai iā lākou ke mālama ʻia e kōkua pono ai i kēia mau pilikia. ʻO kahi laʻana, hiki i nā mea maʻi ke loaʻa ka maʻi wāwae wāwae hoʻomaha ʻole, ka maʻi hiamoe, ke kaumaha, ka ʻeha, a me nā pilikia o ke kīʻaha, nā mea āpau e hoʻonāukiuki i ka hiamoe. Hiki i ke mālama ʻana i kēia mau maʻi ke hōʻemi i ka hiamoe ʻole a me ka hiamoe nui o ke ao. ʻO nā pilikia olakino like ʻole a me nā lāʻau i hoʻohana ʻia e mālama iā lākou hiki ke kōkua i nā pilikia hiamoe i nā mea maʻi me ka dementia. ʻO kahi laʻana ka mana no ka hoʻonui ʻana i ka hiamoe i hoʻokumu ʻia e ka hoʻohana ʻana i nā lāʻau antidepressant e mālama i ke kaumaha.

Nā Heluhelu Dementia Pono

No ke aha e hāʻule ai ka kaohi iho iā Dementia